بارداری دوره ای است که در آن بدن مادر متحمل تغییرات هورمونی و جسمانی زیادی می شود. علاوه بر آن جنینی که در رحم مادر در حال شکل گیری و رشد است، نیاز های تغذیه ای متعددی دارد که این نیازها را مادر باید با تغذیه سالم و اصولی خود، هم برای بچه و هم برای خودش فراهم آورد. گاهی فقط کمبود تنها یک ماده مغذی مثل اسید فولیک در سه تا چهار هفته اول بارداری می تواند منجر به شکل گیری ناقص لوله های عصبی جنین شود؛ به همین دلیل تغذیه در دوران بارداری اهمیت فراوانی دارد که می خواهیم در این مقاله به آن بپردازیم.
نیازهای تغذیه ای زنان باردار
حتما شما هم این جمله معروف درباره تغذیه زنان باردار را شنیده اید؛ اینکه زن باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورد! این حرف از پایه نادرست است. البته درست است که یک خانم باردار نیاز به ریز مغذی و درشت مغذی های بیشتری دارد اما چیزی که مهم است تنوع گروه مواد غذایی مصرفی و حفظ تعادل در مصرف آنهاست نه صرفا دو برابر غذا خوردن! همچنین این که مادر در چندمین هفته بارداری خود قرار دارد، در میزان نیاز به کالری دریافتی و تاکید بر یک گروه مواد غذایی بیش از گروه های دیگر، تاثیر گذار است؛ مثلا در هفته هفتم بارداری مادر ممکن است نیاز به غذاهایی داشته باشد که از یبوست جلوگیری می کنند مانند غذاهای ملین یا سبزیجات (به دلیل وجود فیبر در سبزیجات و بهبود عملکرد دستگاه گوارش) اما مثلا از سه ماه قبل از بارداری تا سه ماه اول آن، دریافت مقدار کافی اسید فولیک برای جلوگیری از زایمان زودرس و بروز ناهنجاری های عصبی بسیار حائز اهمیت است.
آیا مصرف مکمل در دوران بارداری ضرورت دارد؟
همان گونه که اشاره شد، نیاز های تغذیه ای در دوران بارداری چندین برابر می شود و بعضا تامین برخی از این مغذی ها به تنهایی با غذا خوردن تامین نمی شود؛ از طرفی بعضی از مادران باردار مانند مادران باردار گیاهخوار در مصرف مواد غذایی دچار محدودیت هستند و نمی توانند هر نوع ماده غذایی را مصرف کنند. به همین دلیل استفاده از مولتی ویتامین ها برای تامین این نیازهای تغذیه ای اهمیت فراوانی پیدا می کند. اما چه نوع مولتی ویتامینی و از چه زمانی باید شروع به مصرف شود؟
مکمل های بارداری حاوی چه موادی هستند؟
ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که حالا چرا به جای استفاده از مولتی ویتامین های معمولی باید از مکمل های بارداری استفاده کرد؟ تفاوت مکمل های بارداری با مکمل های دیگر، سفارشی بودن آنها برای این دوران است. در مقایسه با یک مولتی ویتامین معمولی، این مکمل ها حاوی مقدار زیادی مواد مغذی هستند که مادر در طول بارداری به آنها نیاز دارد. این مکمل ها می توانند بدون تجویز پزشک خریداری شده و یا پزشک دوران بارداری پس از اولین چکاپ برای مادر باردار تجویز نماید. اگر قصد باردار شدن دارید، می توانید مصرف مکمل بارداری را حتی قبل از آن در پیش بگیرید.
در دوران بارداری چه مکمل هایی استفاده کنیم؟
همه مواد مغذی با ارزش اند اما شش ماده مغذی نقش کلیدی را در رشد جنین ایفا می کنند که در ذیل به آنها اشاره می کنیم:
1-فولات (اسید فولیک): در دوران بارداری به علت تولید بیشتر گلبول های قرمز خون و شکل گیری دستگاه عصبی جنین، نیاز به این ویتامین تا 50 درصد افزایش می یابد. مصرف فولیک اسید قبل و در طی دوران بارداری می تواند به پیشگیری از نواقص مغزی و نخاعی جنین به نام نواقص لوله عصب (NTD) کمک کند. همچنین برخی پژوهش ها نشان می دهد این ویتامین می تواند به پیشگیری از نواقص قلبی و نواقص در دهان جنین به نام لب شکری و شکاف کام کمک کند. میزان نیاز روزانه به این ویتامین 400 میکرو گرم بوده که با شروع بارداری این مقدار به 600 میکروگرم در روز افزایش پیدا می کند. البته اگر در معرض خطر بدنیا آوردن نوزادی با NTD هستید، شما ملزم به مصرف حداقل 4000 میکروگرم در روز اسید فولیک می باشید. داروهایی همچون قرص فولیک اسید هلث اید می توانند در تامین این ماده مغذی به شما کمک کنند.
2-آهن: حضور آهن برای تولید گلبول های قرمز خون، افزایش هموگلوبین و تامین ذخایر کبدی جنین ضروری است؛ بنابراین نیاز به آهن در دوران بارداری نسبت به قبل از آن، دو برابر افزایش یافته که تامین این مقدار به تنهایی توسط مواد غذایی امکان پذیر نیست. همچنین نیاز مادران گیاهخوار به این عنصر، حدود 1.8 برابر سایر مادران باردار است.
3-ید: از آنجایی که این عنصر نقش مستقیمی در متابولیسم بدن و تکامل مغز جنین دارد، کمبود آن می تواند منجر به عقب ماندگی ذهنی جنین و یا کرتینیسم در نوزاد شود؛ لذا دریافت مقدار کافی از این عنصر بسیار حیاتی است.
4-DHA یا همان اسید چرب امگا3: در طول بارداری روزانه به 200 میلی گرم DHA نیاز است تا رشد مغز و چشم های جنین کامل شود. همه مکملهای بارداری حاوی این اسید چرب نیستند؛ بنابراین قبل از خرید مکمل از ترکیبات آن مطمئن شوید.
5-ویتامین D: این ویتامین که حتی پیش از بارداری نیز اهمیت زیادی دارد، در دوران بارداری باید به مقدار روزانه 600 واحد مصرف شود تا اعصاب، عضلات و سیستم ایمنی بدن به خوبی فعالیت نموده و با کمک به جذب کلسیم بیشتر، به رشد و سلامت استخوان ها و دندانها کمک شایانی می نماید.
6-کلسیم: این عنصر معدنی که به رشد استخوانها، دندان، قلب، عضلات و اعصاب جنین کمک می کند، در طول بارداری باید روزانه به مقدار 1000 میلی گرم مصرف شود. این مقدار کلسیم را می توان در کنار غذاهای سرشار از کلسیم مثل شیر، پنیر، کلم بروکلی و…. با مکملهای حاوی این ماده مغذی تامین نمود. اگر به هر دلیلی این مقدار کلسیم تامین نشود، بدن کلسیم را از استخوانهای مادر گرفته و به جنین می دهد. همین موضوع زمینه ابتلای مادر به بیماری هایی همچون (پوکی استخوان) را در سالمندی فراهم می کند.
تمامی این موارد به انضمام سایر ریزمغذی های ضروری برای یک زن باردار، در مکملهای بارداری جمع آوری شده که با مصرف آنها بتوان تمامی نیازهای تغذیه ای را فراهم کرد. از جمله این مکمل ها می توان قرص پریناویت آیزن آپوویتال، مکمل پرگناکر کانسپشن ویتابیوتیکس و قرص پرینامکس نیو مام یوروویتال را نام برد.
آیا مکمل های بارداری برای جنین مضر است؟
مکمل های بارداری به خودی خود مضر نیستند اما اگر میزان دریافتی هر یک از ریز مغذی های ضروری کم یا زیاد باشد، سلامتی مادر را به خطر انداخته و هم صدمات جبران ناپذیری را به جنین وارد می سازد. به طور مثال اگر ویتامین A بیش از نیاز بدن مصرف شود، منجر به مسمومیت و آسیب های کبدی خواهد شد و یا میزان بالای ید می تواند باعث هیپوتیروئیدی و یا کرتینیسم در نوزاد گردد. لذا حتما با پزشک یا داروساز خود مشورت نمایید.
نتیجه گیری:
از آنجایی که جنین برای رشد و نمو در بدن مادر نیاز به مواد مغذی زیادی داشته و این نیاز بسیاری از اوقات نمی تواند از طریق منابع غذایی تامین شود، خرید مکملهای بارداری اورجینال از داروخانه های معتبر و مصرف آنها ضروری است. توجه داشته باشید برای خرید این مکملها و اطلاع از نحوه و مقدار مصرف آنها مشورت با متخصص زنان یا داروساز ضروری می باشد.