بیشتر ما حداقل یک بار گذرمان به دندانپزشکی افتاده است و خوب می‌دانیم بدترین قسمت درست کردن دندان، تحمل صدای مته مانند دستگاه های دندانپزشکی نیست؛ بلکه دقیقه آن قسمتی است که سیلی هزینه گران درست کردن دندان روی گونه بی‌حس شده مان می‌خورد و ما با کمال تعجب دردش را احساس می‌کنیم! واقعیت این است که هزینه های دندانپزشکی اصلاً شوخی بردار نیستند و بر اساس نوع کاری که روی دندان انجام می‌شود طیف متنوعی را در برمی‌گیرند. راه‌حل چیست؟ اینکه قبل از فاجعه به داد خودمان برسیم و مراقبت بهداشت دهان و دندان خود باشیم.
در همین راستا این مطلب را به دو محافظ دندان، یعنی دهان شویه و خمیر دندان اختصاص دادیم تا با تأثیرهای هر کدامشان آشنا شوید و بدانید چطور هر کدام را به کار بگیرید تا کار تان به لحظه تلخ حساب کردن هزینه دندانپزشکی نرسد. درعین‌حال با نکات ضروری راجع به هر کدام بیش تر آشنا خواهید شد و از این به بعد هوشمندانه تر انتخاب خواهید کرد.
چطور خمیر دندان خوب انتخاب کنید؟
بهترین روشی که می تواند باعث انتخاب خمیر دندان خوب شود، این است که از دندان پزشک تان سراغش را بگیرید اما از آنجایی‌که متأسفانه بعضی از دندان پزشکان تبلیغ برند های خاصی را می‌کنند، لازم است خودتان هم اطلاعات لازم را داشته باشید و محکم کاری کنید تا بتوانید با خیال راحت دست به انتخاب بزنید. هنگام انتخاب خمیردندان به ویژگی های زیر دقت کنید:
فلوراید داشته باشد: بزرگ ترین هدف خمیردندان جلوگیری از پوسیدگی های دندانی است. به همین دلیل هم لازم است خمیر دندانی را انتخاب کنید که به‌طور واضح روی آن نوشته شده باشد «حاوی فلوراید».
به طعم دقت کنید: انواع خمیر دندان ژله ای یا معمولی همگی وظیفه مراقبت از دندان های شما را دارند. نمی‌توانید از خمیر دندانی استفاده کنید که از طعم یا بوی آن خوشتان نمی‌آید یا باعث حساس شدن دندان هایتان می شود. هزینه برای تغییر خمیر دندان خیلی بهتر از هزینه برای پر کردن دندان است، خمیر دندانی بخرید که برای دندان تان مناسب باشد.
از مکان معتبر تهیه کنید: این روز ها حتی دست فروش ها هم خمیردندان می فروشند؛ خمیر دندان هایی که معلوم نیست اصل هستند یا نه و اصلاً بهداشتی هستند یا غیربهداشتی. به همین دلیل هم نباید گول قیمت پایین تر را خورد و به این بهانه خرید کرد. کمی بیش تر هزینه کنید اما از جا های معتبر خمیر دندان بخرید تا نگران مبتلا شدن به بیماری های دهان و لثه نباشید.
خمیر دندان جرم گیر انتخاب کنید: اگر سیگار می‌کشید یا زیاد چای و قهوه می‌نوشید احتمالاً تا الآن متوجه شده‌اید که این کار ها روی رنگ دندان هایتان تأثیر گذاشته‌اند و آن ها دیگر به سفیدی سابق نیستند. برای برگرداندن سفیدی شان با مشورت دندان پزشک تان یک یا چند بار در هفته از خمیر دندان های سفیدکننده یا جرم گیر استفاده کنید. یادتان باشد استفاده بی‌رویه از این نوع خمیر دندان ها ممکن است به مینای دندان آسیب برساند. به قول بعضی دندان پزشک ها: «دندان سفید همیشه سالم نیست.»
چقدر خمیر دندان روی مسواکم بگذارم؟
اگر جزو کسانی هستید که تمام دانه های فرچه مسواک را با خمیر دندان می‌پوشانید و فکر می‌کنید هر چه خمیر دندان بیش تر باشد، دندان های تان تمیز تر می‌شوند، باید بدانید اشتباه می‌کنید. خمیر دندان بیش تر به معنی ترشح بزاق بیش تر و همین‌طور سوزش بیش تر است. هر دوی این ها هم منجر به عجله در مسواک زدن و زود شستن دندان ها می‌شوند. برای جلوگیری از این اتفاق و درست مسواک زدن مقدار معقولی از خمیردندان را به دو بخش تقسیم کنید. نیمی از آن را برای شستن دندان های بالا مورد استفاده قرار دهید و بعد از مسواک کردنشان، نیم دیگر خمیر دندان را روی مسواک بگذارید و سراغ دندان های پایین بروید. این مقدار باید به اندازه‌ای باشد که سطح دندان ها را پوشش دهد و حرکت مسواک روی آن ها را آسان تر کند.
بهترین مسواک برای بهداشت دهان و دندان شما کدام است؟
به خاطر داشته باشید اگر خمیر دندان خوبی داشته باشید اما مسواک تان مناسب نباشد یک جای کار تان آن‌قدر می لنگد تا راه تان را به دندانپزشکی باز کند. این روز ها انواع و اقسام مسواک های خوب از برند های خوب موجود هستند که هر کدام به کار نوعی از دندان ها می‌آیند. مثلاً مسواک های نرم برای دندان های حساس مناسب هستند، مسواک هایی با فرچه کوچک به کار تمیز کردن دندان های انتهایی که دسترسی به آن ها آسان نیست می‌آیند و مسواک های برقی برای تمام انواع دندان ها مناسب هستند. کافی است بهترین مدل های مسواک برقی را بشناسید یا بدانید کدام مدل مسواک معمولی برای شما مناسب است تا گام دیگری برای سالم نگه داشتن دندان هایتان بردارید.
دهان شوی واقعاً به درد بهداشت دهان و دندان می‌خورد یا نه؟
خیلی‌ها نسبت به دهان شوی ها چندان خوش‌بین نیستند و استفاده از آن ها هنوز برایشان جا نیفتاده است؛ به همین دلیل هم نتیجه تحقیقاتی که توسط «واشنگتن پست» منتشر شده به کارشان می‌آید، اما بهترین انواع دهان شوی معمولا تاثیر بسیار مطلوبی بر بهداشت دهان و دندان دارند.
به گزارش واشنگتن پست به دو گروه از افراد مورد آزمایش در یک تحقیق، مسواک، نخ دندان و خمیر دندان یکسان داده شد اما نوع دهان شویه های شان با هم فرق داشت. یکی از گروه ها ماده ای دریافت کردند که در حقیقت دهان شویه نبود اما آن ها فکر می‌کردند دهان شویه است و گروه دیگر از دهان شویه واقعی استفاده کردند. پس از شش ماه پوسیدگی های دندانی گروهی که از دهان شویه واقعی استفاده کرده بودند نسبت به گروه دیگر تا ۲۶ درصد کاهش پیدا کرد و مشکلات خونریزی لثه هایشان هم کمتر شد؛ بنابراین استفاده از دهان شویه واقعاً در بهداشت دهان و دندانا مؤثر است.
نکات مهم در انتخاب و استفاده از دهان شوی چیست؟
برای انتخاب دهان شویه مناسب باید به چند نکته مهم دقت داشته باشید:
- برند معتبر انتخاب کنید: درست مثل خمیر دندان، دهان شویه را هم باید از جای معتبر و برند قابل اعتماد تهیه کنید.
- الکل نداشته باشد: دهان شویه های حاوی الکل دهان را خشک و دندان ها را مستعد پوسیدگی می‌کنند. حتماً توجه داشته باشید دهان شویه شما فاقد الکل باشد.
- با آب نشویید: بعد از استفاده از مسواک، خمیر دندان و نخ دندان همیشه مقداری جرم روی لثه و زبان باقی می ماند. جا هایی از دندان ها هم هستند که دسترسی به آن ها سخت است. دهان شویه برای پاک کردن جرم های باقی‌مانده انتخاب خوبی است؛ فقط دقت داشته باشید نباید بلافاصله بعد از استفاده از دهان شویه دهان تان را با آب بشویید.
بالاخره خمیر دندان بهتر است یا دهان شویه؟
با توجه به نکاتی که تا اینجا گفتیم احتمالاً دیگر خودتان جواب را می دانید! خمیر دندان و دهان شویه مکمل هم هستند و به‌هیچ وجه نباید استفاده از یکی را جایگزین دیگری کرد. سر دندانتان سلامت!
بروز مشکلات زیر در صورت عدم رعایت بهداشت دهان
- دندان درد
- پوسیدگی دندان
- وجود التهاب در لثه
- وجود زخم و التهاب در بافت های نرم داخل دهان
- عفونت دندان
- مخاط سطح زبان
- استفاده از سیگار و دخانیات
اقدامات لازم برای حفظ سلامت دهان و دندان
۱– عادات بهداشتی را از کودکی شروع کنید: علی رغم توصیه های اکید به جلوگیری از پوسیدگی دندان در کودکان، درصد زیادی از کودکان حتی پیش از ورود به مدرسه دچار پوسیدگی دندان می‌شوند. توصیه می‌شود مراقبت های دندانی به محض بیرون زدن اولین دندان کودک (شش ماهگی) آغاز شود. در ابتدا دندان های کودک را با دستمال تمیز و مرطوب یا مسواک بسیار نرم تمیز کنید. از حدود دو سالگی بگذارید کودک مسواک زدن را تمرین نماید اما در این سن خودتان بر مسواک زدن او باید نظارت داشته باشید. بهداشت دهان و دندان در سنین پایین از اهمیت بالایی برخوردار است.
۲– شیار های دندان های آسیاب را بپوشانید: سطح دندان های دائمی عقبی که از حدود شش سالگی شروع به بیرون زدن می‌کنند، شیار های زیادی دارند. برای پیشگیری از پوسیدگی در این فرورفتگی ها و شیار های دندان های آسیاب، توصیه می‌شود از پوشش محافظی (شیار پوش) برای پوشاندن و صاف کردن سطح جونده این دندان ها استفاده کنید. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا، شیار پوش می‌تواند احتمال پوسیدگی دندان را تا حد زیادی کاهش دهد. با این حال متأسفانه هنوز استفاده از شیار پوش در بسیاری از کشور ها چندان رایج نیست.
۳– مصرف متعادل فلوراید: یکی از بزرگ ترین دستاورد ها در زمینه بهداشت دهان، استفاده از فلوراید بوده است. فلوراید لایه مینای دندان را محکم تر و مقاوم تر کرده و آن را در مقابل پوسیدگی محافظت می‌نماید. در برخی کشور ها آب آشامیدنی حاوی مقداری فلوراید می‌باشد. بسیاری از خمیر دندان ها و دهان شویه ها حاوی فلوراید هستند. مراقب مصرف بیش از حد فلوراید در کودکان باشید چرا که می‌تواند باعث فلوروز شود.
۴– حداقل دوبار در روز مسواک و یک بار نخ دندان استفاده کنید: بیماری لثه و کرم خوردگی دندان تنها مشکل مربوط به بزرگسالان نیست. امروزه بسیاری از نوجوانان و جوانان نیز دچار بیماری لثه می‌شوند. برای پیشگیری از این اتفاق، علاوه بر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به نکات زیر باید توجه کنید:
- مسواک خود را سه یا چهار مرتبه در سال عوض کنید
- افرادی که براکت دارند ( درمان ارتودنسی) باید از مسواک مخصوصی برای تمیز نگه داشتن اطراف براکت استفاده کنند. در این زمینه با دندانپزشک خود صحبت کنید.
- افراد بزرگسال مبتلا به آرتروز یا مشکلات دیگر ممکن است در استفاده از مسواک و نخ دندان مشکل داشته باشند. برای برخی از این افراد ممکن است استفاده از مسواک برقی ( الکتریکی) آسان تر و مؤثر تر باشد. برخی نیز ترجیح می‌دهند مسواک شان دستگیره مناسبی باشد تا راحت تر بتوانند آن را بگیرند.
۵– پس از هر وعده غذایی، بهداشت دهان و دندان خود، دهان خود را بشویید یا آدامس بدون شکر بجوید: علاوه بر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، شست و شوی دهان با دهان شویه ضد باکتری می تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان و مشکلات لثه کمک کند. جویدن آدامس بدون شکر پس از غذا می تواند با افزایش جریان بزاق و خنثی سازی اسید موجود در دهان به محافظت از دندان ها کمک نماید.
۶– محافظ دهان: افرادی که فعالیت های ورزشی و بازی های برخوردی انجام می دهند، صورت و به خصوص دهان شان در معرض ضربه و آسیب دیدگی قرار دارد. هنگام انجام این فعالیت ها از محافظ دهان ( نایت گارد) استفاده کنید. به خاطر داشته باشید فعالیت هایی مانند اسکیت و اسکوتر نیز می تواند منجر به زمین خوردن و آسیب دیدگی شوند. محافظ دهان انواع مختلفی دارد.
۷– دخانیات مصرف نکنید : محصولات تنباکو علاوه بر این که باعث تغییر رنگ و لکه در دندان ها می شوند، خطر بیماری لثه و سرطان دهان را تا حد زیادی افزایش می دهد. در صورتی که هر نوع دخانیات از جمله سیگار و قلیان مصرف می کنید حتماً به فکر ترک آن باشید.
۸– رژیم غذایی مناسب داشته باشید: رژیم غذایی مناسب و سالم در هر سنی برای حفظ سلامت لثه و دندان ها ضروری است. یک رژیم غذایی متعادل و سالم باید شامل تمام گروه های غذایی از جمله غلات، آجیل و مغزهای گیاهی، میوه و سبزیجات و محصولات لبنی باشد تا تمام مواد مغذی لازم برای بدن تأمین شود. برخی محققان معتقدند اسید های چرب امگا سه که در ماهی های چرب به وفور یافت می‌شود، می تواند التهاب را کاهش داده و در نتیجه خطر بیماری لثه را کم تر کند.
۹– از مصرف غذا های شیرین پرهیز کنید: هنگامی که غذا های حاوی قند زیاد مصرف می‌کنید، باکتری های موجود در دهان قند ها را به عنوان غذا مصرف کرده و اسید تولید می کنند. اسید باعث فرسایش مینا و ایجاد منافذی در دندان می شود که زمینه پوسیدگی دندان را فراهم می نماید. نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه و آب میوه برای سلامت دندان ها مضر هستند چرا که مدت طولانی تری آن ها را می‌نوشید در نتیجه دندان تان مدت بیشتری در محیط اسیدی می ماند. نوشیدنی های گاز دار وضعیت را بد تر می کنند چرا که خود حالت اسیدی داشت و به فرسایش دندان بیش تر دامن می زنند.
۱۰– به دندانپزشک مراجعه کنید: بیشتر کارشناسان توصیه می کنند هر شش ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنید و در صورتی که بیماری لثه داشته اید، دفعات مراجعه خود را بیش تر کنید. در معاینات دندانپزشکی، پوسیدگی دندان در مراحل اولیه شناسایی شده و در صورت وجود پلاک در سطح دندان ها با جرم‌گیری دندان ها تمیز می شوند. همچنین در صورتی که درست مسواک نمی زنید دندانپزشک متوجه شده و اصول صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به شما یاد می دهد.