ممکن است شما هم از آن دسته افرادی باشید که این سوال مرتب در ذهن شما ایجاد شود، چرا بی خواب شده ام؟ در جواب باید گفت که این مشکل دارای دلایل مختلفی می باشد و اختلالات خواب به چند دسته تقسیم می شوند از جمله بی خوابی، دیر خوابیدن، زود بیدار شدن و بیدار شدن های مکرر حین خواب شبانه روز که هر کدام از اینها می تواند دلایل منحصر به خود را داشته باشد، در ادامه با ما همراه باشید که به بررسی هر کدام از آن ها خواهیم پرداخت.
بی خوابی که جزو اختلالات خواب محسوب می شود و حتی فرد را مجبور به استفاده از داروی ضد بی خوابی می نماید از دید روانشناسی نیز مورد مطالعه قرار گرفته است که دلایل متعددی برای آن ذکر شده مانند تنش ها، استرس ها، نگرانی، ترس از تنهایی، افسردگی و غیره.
اما متاسفانه دلیل متقنی برای آن قید نشده است. آنچه که جالب و در حال تعمیم می باشد این است که به گفته محققان استفاده از گوشی های همراه به دلیل داشتن نرم افزارهای مختلف شبکه های اجتماعی می تواند بر شدت و کیفیت خواب تاثیرگذار باشد و حتی قادر است که تمرکز مخاطب را به هم بریزد همچنین یافته ها حاکی از آن است که با بالا رفتن سن بالاخص رده سنی ۶۵ سال به بالا این اختلالات مشهود است، همچنین آمارها گویای آن هستند که در ایران یک سوم مردم از این معضل رنج می برند.
بازدید شبکه های اجتماعی مانند برنامه اینستاگرام می تواند به راحتی فرصت یک خواب با کیفیت را از شما بگیرد. مشکل نامبرده می تواند افراد زیادی را درگیر کند و حتی بسیار آزاردهنده باشد اما با داشتن برنامه درست و یا استفاده از داروهای موثر در درمان بی خوابی و ریشه یابی آن می توان تا حدودی این مشکل را درمان نمود، اما باید این نکته را مورد توجه قرار دهد که استفاده سرخود از داروهای مربوط به بی خوابی می تواند برای مصرف کننده عارضه به دنبال داشته باشد. توصیه می شود قبل از استفاده از هر نوع روش درمانی یا استفاده از داروی درمان بی خوابی با پزشک مشورت کرد.
انواع مختلف بی خوابی و علت های آن
- بی خوابی گذرا: دلیل این بی خوابی می تواند استرس باشد که بین چند روز تا یک هفته طول می کشد.
- بی خوابی حاد: فرد بین سه هفته تا شش ماه با آن درگیر است.
- بی خوابی مزمن: معمولاً فرد بیش از یکسال با آن درگیر است. اختلالات مربوطه حواس را درگیر می کند، قادر است که بیمار را سال ها آزار دهد.
در این مواقع ممکن است فرد با عوارضی مانند: اختلالات مربوط به فشار خون، پایین آمدن بهره ذهنی، بالا رفتن خطر ابتلا به افسردگی، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، بالا رفتن احتمال ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی روبه رو شود.
همانگونه که ذکر شد این بیماری می تواند دارای دلایل متعددی باشد من جمله: بیماری های روانی و جسمی، عادت های ناسالم مربوط به خواب، استفاده از بعضی داروها و یا همچنین مواد مخدر که از دلایل پزشکی و یا مشکلات پزشکی نیز در این بیماری دخیل هستند مانند:
- سینوس یا آلرژی بینی
- اختلالات معده مانند رفلکس
- مشکلات مربوط به غده های درون ریز مثل پر کاری غده تیروئید
- آرتروز و کمر درد
- بیماری های مربوط به اعصاب مانند پارکینسون
- دردهای مزمن
مصرف برخی داروها نظیر: داروی فشار خون، سرماخوردگی، آلرژی، مشکلات قلبی، بیماری های تنفسی مانند آسم، کنترل بارداری و آسم نیز همگی در بروز این مشکل دخیل هستند.
به گفته پزشکان مشکلات روانی در بروز خواب بی کیفیت موثر هستند، همچنین در نتیجه نخوابیدن هم تغییراتی در هورمون ها ایجاد می گردد که مشکلات روانی در پی خواهد داشت. دو بیماری دیگری که در اختلالات پایه ای خواب تاثیر گذار هستند سندروم پای بی قرار و آپنه خواب (وقفه تنفسی) است که در آپنه خواب راه های تنفسی بسته که در نتیجه آن تنفس متوقف می شود و میزان اکسیژن کاهش پیدا می کند. در هر دو معضل فرد بارها از خواب بیدار و در دراز مدت به مشکلات بی خوابی دچار می شود.
داروهای پیشنهادی جهت درمان اختلالات مربوط به خواب
استفاده از قرص زیر زبانی واناتونین ملاتونین نوروم لایف می تواند برا بیمار کمک کننده باشد. در بعضی مواقع علت بی خوابی پایین بودن هورمون ملاتونین است که این هورمون سبب تنظیم شدن چرخه خواب و بیداری می گردد که البته به مقدار کمی در برخی منابع غذایی مانند گوشت، سبزیجات و میوه ها یافت می شود. با بالا رفتن سن ترشح آن در بدن پایین می آید شاید دلیل کم خوابی سالمندان همین مورد باشد، که از فواید مهم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمک کردن به درمان بی خوابی همچنین تنظیم نمودن الگوی خواب.
- بهبود بخشیدن کیفیت خواب و مدت زمان آن.
- رفع خستگی های روزانه با کلافگی ها
- تنظیم کننده ریتم خواب است.
یکی دیگر از موارد کمک کننده که به عنوان داروی کیفیت خواب استفاده می شود استرس کالم ناتیریس است، در ترکیبات آن سنبل الطیب و رازک موجود است که به عنوان آرامش بخش عمل می کنند، همچنین فعالیت های مربوط به هسته های مختلف مغز را کاهش می دهد.
موارد زیر از ویژگی های این محصول هستند:
- آرامش بخش است.
- اختلالات خواب را برطرف می نماید.
- در سیستم عصبی تعادل ایجاد می کند.
- بی نظمی های هورمونی و عصبی را بالاخص در دوران یائسگی برطرف می کند
قرص اسلیپ کر گلدن لایف نیز به عنوان داروی افزایش کیفیت خواب نقش مهمی در پایین آوردن ساعت استرس و اضطراب دارد. این قرص حاوی عصاره والریان و گل ساعتی می باشد که کاملاً طبیعی بوده و تنش های عصبی را کاهش می دهد.
عصاره والریان که از قدیم در طب سنتی کاربرد داشته است و در زمره مواد آرام بخش و ضد افسردگی همچنین خواب آور قرار دارد.
کپسول خوراکی دورمیرین فورت آدریان به عنوان داروی درمان کم خوابی می تواند به بیماران کمک ویژه‌ای نماید. در ترکیبات خود عصاره سنبل الطیب و همچنین ملاتونین دارد که جهت استرس و بیخوابی بسیار مفید هستند. ملاتونین یک هورمون در بدن است که به صورت طبیعی هنگامی که فرد در تاریکی قرار می گیرد در بدن تولید می گردد و با ایجاد سیگنال هایی جهت خواب بدن را آماده می کند.
بی خوابی و سایر دلایل آن
اضطراب: افراد بزرگسال معمولا خوابی با کیفیت پایینی را تجربه کرده اند یکی از دلایل آن حس ناراحتی می باشد. عواملی مانند موارد زیر جزء علائم اضطراب محسوب می شوند:
- تنش های درگیری و روانی
- افکار و درگیری های مربوط به گذشته
- اضطراب فراوان راجع به آینده
- استرس راجع به مسئولیت ها
در این مواقع فرد با مراجعه به پزشک و انجام تکنیک شناختی و راه حل های دیگر و حتی استفاده از داروی تنظیم ساعت خواب می تواند به درمان خود کمک کند.
سبک زندگی: الگوهای خواب غلط در این مشکل دخیل هستند خواب هنگام ظهر در صورتی که بسیار کوتاه نیز باشد در بی خوابی موثر است و به خواب رفتن شبانه را سخت می کند، همچنین خوابیدن های بی وقت سیستم بدن را دچار اختلال می کند، عادت کردن ب استفاده از سیگار و الکل نیز امکان دارد به مشکل جدی و تهدید کننده مبدل گردد.
تغذیه: مصرف برخی غذاها و نوشیدنی ها در این مشکل تاثیرگذار هستند مانند:
کافئین: در چای، قهوه شکلات یافت می شود. مصرف به اندازه برای بدن خوب است اما زیاده روی در استفاده، بی خوابی های شبانه را به دنبال دارد و اثر آن تا 8 ساعت در بدن ماندگار است. افراد مبتلا به بی خوابی باید مراقب باشند در مصرف کافئین زیاده روی نکنند.
نیکوتین: این ماده محرک است و بی خوابی را به دنبال دارد استعمال دخانیات به کیفیت خواب آسیب می زند.
غذای سنگین: صرف غذاهای سنگین و پرچرب با حجم زیاد بالاخص در وعده شام اثر منفی در خواب دارند در این مواقع بدن نیاز جهت هضم باید تحرک داشته باشد، حتی تحقیقات نشان می دهد مصرف غذاهایی که تند هستند احتمال سکته را به دنبال دارد.
اختلالات عصبی: عواملی مانند تخریب مغز و آلزایمر چرخه خواب را نامتعادل کرده و درک فرد نسبت به ساعت شبانه روزی به هم می خورد.
عدم خواب کافی و با کیفیت چه عوارضی را برای بدن به دنبال دارد؟
جالب است بدانید خواب مانند یکی از ویتامین های مورد نیاز ضروری بدن عمل می کند مانند ویتامین ث که در بدن قابلیت ذخیره شدن را ندارد و باید روزانه از منابع مختلف دریافت گردد، انسان باید هر روز به میزان مناسب خواب کافی داشته باشد تا بدن در معرض آسیب ها و بیماری های مرتبط قرار نگیرد. طبق مطالعات پزشکان کم خوابی می تواند بیماری های مختلفی را در بدن به دنبال داشته باشد مانند: عدم داشتن تمرکز مناسب، مشکلات مربوط به حافظه، به وجود آمدن اشتهای کاذب در فرد و در نتیجه پرخوری، اضافه وزن همچنین دیابت نوع ۲، پر فشاری خون و مشکلات خلقی.
جدای از تمام موارد گفته شده اثر بی خوابی بر مغز نیز سبب پیری زودرس می شود حتی گفته شده است که مغز جهت جبران نمودن آسیب های مربوط به کم خوابی و بی خوابی بعضی از سیناپس های خود را از بین می برد، همچنین اثرات منفی بر روی قدرت تفکر و یادگیری، هوشیاری، توجه و تمرکز نیز می گذارد. مغز انسان در طی روز داده های متنوعی را دریافت می نماید و این اطلاعات در مغز انباشته شده، هنگام خواب به بایگانی آنها می پردازد در نتیجه بی خوابی ها داده ها و اطلاعاتی که به خوبی بایگانی نشده اند در طول روز برای فرد قابل دسترس نمی باشد و برای یادآوری آنها مغز با مشکل مواجه می شود.
هنگامی که بدن به خواب رفته است سیستم ایمنی ترکیبات حفاظتی مانند سیتوکین که نقش ضدعفونی دارند را تولید می کند در جهت مبارزه با عوامل تهدید کننده خارجی مانند ویروس ها و باکتری ها سیستم ایمنی بدن از این ترکیبات استفاده می کند. اگر خواب کافی نداشته باشیم بدن در غلبه به عوامل تهدید کننده با مهاجمان خارجی با مشکل مواجه می گردد اگر احساس می کنید شما نیز علائم کمبود خواب و یا بیماری های مربوط به آن دچار هستید می توانید از داروی درمان کم خوابی تحت نظر پزشک استفاده و با رعایت کردن نکات درمانی به بهبودی خود کمک کنید.
روش های پیشنهادی جهت بهبود بخشیدن کیفیت خواب
در اینجا قصد داریم مواردی را به شما معرفی کنیم که تحت عنوان بهداشت خواب شناخته می شوند و می توانند به داشتن خواب با کیفیت به شما کمک کنند.
توجه به ساعت بدن: چرخه مربوط به خواب و بیداری در بدن انسان به واسطه ساعت داخلی که در مغز وجود دارد تنظیم و کنترل می گردد. باید تلاش کرد که هر روز در ساعت معین و مشخص شده از خواب بیدار شد که این خود سبب می شود فرد هنگام خواب شبانه در ساعت معینی احساس خواب آلودگی کرده و راحت تر بخوابد، این عامل خود سبب تنظیم ساعت تنظیم بدن می گردد. هر وقت که بدن احساس خواب آلودگی کرد فرد باید سریعا اقدام به خواب نماید و این احساس را نادیده نگیرد. تنها در صورت خستگی و خواب آلودگی به رختخواب بروید. هنگام ساعت های اولیه روز در معرض نور خورشید قرار گرفته و دریافت نور صبحگاهی را تجربه کنید طی تحقیقات به عمل آمده نشان داده شده است که قرار گرفتن در معرض نور خورشید در هنگام صبح سبب تنظیم شدن ساعت بدن می شود.
بهبود بخشیدن محیط مربوط به خواب: داشتن اتاق مناسب و با محیط آرام می تواند در تجربه خواب راحت به فرد کمک کننده باشد، همچنین استفاده از تشک مناسب که نه سفت و نه نرم باشد، تنظیم دمای مناسب اتاق، تهیه گوش گیر طبی در صورت عدم تحمل سروصدا های بیرون از محیط، عدم استفاده از محیط خواب جهت انجام فعالیت های غیر مرتبط دیگر همگی راه حل هایی مناسب هستند.
آرام کردن ذهن: بی خوابی ها اغلب ناشی از اضطراب ها، درگیری های فکری و نگرانی می باشد، با انجام فعالیت های ریلکسیشن آیا تصور یک صحنه زیبا و آرامش بخش نداشتن خواب مناسب خود کمک کنید، همچنین نباید اجازه بدهید که نیز باید قبل از خوابتان نباید اجازه دهید افکار مزاحم، استرس و اضطراب ها به شما هجوم بیاورند.
ذکر یک نکته ضروری است که استفاده سر خود و یا بیش از حد از داروی ضد کم خوابی می تواند برای مصرف کننده عارضه هایی را به دنبال داشته باشد و بعد از قطع شدن مصرف آن ها علائم مربوط به بی خوابی برگردد.