منیزیم یکی از عناصر بسیار ضروری بدن می باشد که معمولا در 300 واکنش بیوشیمیایی نقش دارد. متاسفانه مطالعات نشان می دهند که ۹۰ درصد افراد با کمبود منیزیم مواجه هستند اما آنچه که جالب می باشد این است که کمبود این عنصر به راحتی قابل تشخیص نمی باشد. اما ممکن است که از خود سوال کنید کمبود منیزیم آیا خطرناک است؟ در ادامه به تشریح بیشتر این موضوع می پردازیم.
این ماده معدنی در ممانعت از تجمع کلسیم در سرخرگ و همچنین سلامت قلب و عروق بسیار مهم است. از طرفی منیزیم کمک می کند که ویتامین D در جذب کلسیم بهتر عمل کند در نتیجه می توان گفت در ممانعت از پوکی استخوان نیز موثر است. از دیگر فوائد این عنصر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ساخت انرژی در بدن، دفع سموم، کارکرد عضله ها و اعصاب، ایفای نقش در هضم پروتئین، چربی، کربوهیدرات و همچنین در فعالیت انتقال دهنده های عصبی نیز کمک کننده است. مطالعات نشان می دهند که در بدن انسان ۲۵ میلی گرم منیزیم موجود است که بیشتر از ۵۰ درصد آن در بافت های استخوانی و مابقی آن در سایر اندام های بدن موجود می باشد، البته مقدار بسیار کمی از آن نیز در خون نیز یافت می شود. این میزان توسط کلیه ها قابل تنظیم می باشد. منیزیم برای عمل تنفس سلولی نیاز است و باید به میزان کافی وجود داشته باشد. همچنین در نقل و انتقال کلسیم و پتاسیم در داخل و خارج سلول نیز موثر است.
میزان منیزیم مورد نیاز افراد با توجه به سن و جنس متغییر است. مقدار منیزیم مورد نیاز بدن افراد مختلف عبارت است از:
- نوزادانی که زیر شش ماه هستند ۳۰ میلی گرم
- کودکان هفت ماهه تا سه ساله ۸۰ میلی گرم
- خردسالان ۴ تا ۸ سال ۱۳۰ میلی گرم
- کودکان بین رنج سنی ۹ تا ۱۳ سال ۲۴۰ میلی گرم
- پسران و آقایان بالای ۱۴ سال ۴۲۰ میلی گرم
- بانوان بالای ۱۴ سال ۳۲۰ میلی گرم
ذکر این نکته لازم است که منیزیم برای قلب، عضله و کلیه بسیار مهم بوده و همچنین این ماده معدنی بخشی از استخوان و دندان را تشکیل میدهد. منیزیم فعال کننده آنزیم ها بوده و با افسردگی و بی خوابی مبارزه می کند. ویتامین B6 برای جذب در بدن نیاز به حضور منیزیم دارد. بروز برخی بیماری ها سبب به هم خوردن تعادل این مینرال می گردد. به عنوان مثال امراضی مانند: مشکلات مربوط به معده و روده، کارکرد نامناسب کلیه، داروهای ادرار آور و التهاب های مربوط به پانکراس ممکن است در دراز مدت فرد را با کمبود منیزیم مواجه کنند. فرد مبتلا به بیماری های مذکور راجع به کمبود منیزیم بدن خود باید با پزشک مشورت کنند و چنانچه با کمبود آن مواجه باشد باید نسبت به دریافت کافی این ماده از منابع مختلف اقدام نماید.
کمبود منیزیم و علائم آن
علائم کمبود منیزیم در ابتدا به صورت کم شدن اشتها، تهوع و احساس ضعف پدیدار می شود که بعد به صورت موارد زیر بروز می کند:
گرفتگی عضلانی: اسپاسم ها از مهمترین نشانه های کمبود منیزیم هستند که در شدیدترین حالت فرد می تواند دچار تشنج گردد. این عنصر جهت سلامت عضله ها بسیار مهم است و از آن جهت که سبب تحریک بازجذب کلسیم می گردد از گرفتگی عضله ها ممانعت می کند. از طرفی منیزیم در جذب پتاسیم نیز بسیار تاثیرگذار است. میزان کافی منیزیم سبب کارکرد مناسب عضله ها شده، گیرنده های مربوط به درد در سیستم عصبی و مغز را مسدود می نماید و سطح درد در ماهیچه ها را کاهش می دهد. البته باید گفت که گرفتگی عضلات دلایل متعدد دیگری نیز دارند. مانند استرس، استفاده از برخی داروها و حتی مصرف کافئین زیاد که همگی در گرفتگی غیرارادی ماهیچه ها موثر هستند.
حملات مکرر میگرنی: یافته ها حاکی از آن است که کمبود منیزیم در مغز سبب بروز میگرن می گردد. از طرفی مصرف این ماده در دوران قاعدگی از سر درد های ناشی از میگرن ممانعت می کند.
ضربان نامنظم قلب: چنانچه فردی نشانه ای مانند: غیرطبیعی بودن ریتم قلب داشته باشد، احتمال دارد با کمبود منیزیم مواجه باشد زیرا این عنصر در کارکرد قلب و بالاخص فعالیت های مربوط به ریتمیک حائز اهمیت می باشد در نتیجه کمبود آن در قلب می تواند عارضه هایی مانند سکته های قلبی و یا نارسایی را به دنبال داشته باشد. استفاده از منیزیوم در بیماران مبتلا به مشکلات قلبی باعث بهبود بخشیدن به عملکرد قلب آنها می گردد.
افسردگی و اضطراب: اختلالات روانی و عدم آرامش نیز ممکن است ناشی از کمبود این ماده معدنی باشد. در برخی از موارد کمبود شدید عنصر منیزیم سبب می شود فرد دچار هذیان و کما گردد. جالب است بدانید که کمبود منیزیم با بیماری افسردگی ارتباط دارد.
پوکی استخوان: جالب است که کمبود منیزیم به عنوان یک عامل پر خطر در بروز این بیماری موثر است. کمبود آن در بدن افراد ممکن است به ضعف استخوان منجر گردد و همچنین میزان کلسیمی که به عنوان اصلی ترین ماده استخوان شناخته می شود پایین بیاید. طی تحقیقاتی که بر روی جمعیتی از موش ها صورت گرفت نشان داده شد که کاهش منیزیم در تغذیه آنها سبب پایین آمدن توده استخوانی می گردد.
کاهش اشتها: پایین بودن سطح کلسیم در بدن فرد را با ضعف اشتها مواجه می کند. این عنصر در هضم، جذب و همچنین مصرف چربی ها، کربوهیدرات ها و پروتئین ها دخالت دارد. یکی از علل مهم از بین نرفتن چربی های اطراف شکم می تواند کمبود منیزیم باشد.
احساس خستگی : لازم به ذکر است که خستگی تنها مختص به کمبود منیزیم نمی باشد. دلایل متعدد دیگری نیز می تواند وجود داشته باشد که فرد را دچار خستگی کند، اما چنانچه فرد مبتلا به کمبود منیزیم دارای نشانه های دیگری در کنار احساس خستگی باشد، احتمال اینکه وی به این کمبود دچار باشد قوی تر می گردد. این عنصر در تنظیم نمودن سوخت وساز موادی مانند: کلسیم، فسفر، پتاسیم، مس، روی و ویتامین ث نقش داشته و همگی آن ها در فراهم نمودن انرژی بدن مهم هستند.
اختلالات فشار خون: کمبود عنصر منیزیم سبب بالا رفتن فشار خون می گردد، علاوه بر این در گشاد شدن عروق مربوط به عضله ها و منعطف شدن رگ های خونی نقش دارد. همان گونه که گفته شد کمبود منیزیم در کمبود پتاسیم نیز تاثیرگذار است و پتاسیم یکی از عناصر تنظیم کننده فشار خون می باشد.
خواب راحت: وجود کافی این عنصر در آرامش فیزیکی و همچنین ذهنی فرد موثر است باعث می شود که فرد خواب آرام و سالمی داشته باشد. گیرنده ای در مغز به نام گاما آمینوبوتیریک اسید وجود دارد که انتقال دهنده عصبی محسوب می شود و باعث آرامش مغز و همچنین خواب راحت می گردد. به استناد منابع معتبر استفاده از مکمل رفع مشکل کمبود منیزیم در افراد مسن و سالخورده سبب رفع مشکل کم خوابی و اختلالات خواب می گردد.
بیماری تنفسی آسم: میزان عنصر منیزیم در افراد سالم نسبت به افرادی که دچار بیماری آسم هستند کمتر می باشد، همچنین کمبود منیزیم باعث میشود که کلسیم در عضله های پوشاننده مجاری هوایی مربوط به ریه تجمع کند و در نتیجه آن مجاری تنفسی تنگ می شود و نفس کشیدن برای فرد سخت می گردد. استفاده از سولفات منیزیم در دستگاه استنشاقی برای افرادی که مبتلا به آسم هستند مفید می باشد.
اختلالات حواس و تمرکز: این عنصر روی قدرت یادگیری و همچنین تمرکز که جزء کارکرد های مهم مربوط به مغز می باشند موثر است. میزان آن بر روی حافظه در توانایی یادگیری تاثیر گذار بوده و در کاهش آشفتگی های ذهنی نقش دارد. تجمع فلزات سنگین در مغز می تواند بروز بیماری های نظیر: پارکینسون، آلزایمر و ام اس گردد که منیزیم با رسوب این مواد مبارزه می کند.
بوی نامطبوع بدن: تعریق بیش از حد بدن می تواند در نتیجه یکی از علل کمبود منیزیم باشد. جهت جبران این کمبود می توان از منابع حاوی این عنصر استفاده کرد.
دلایل کمبود منیزیم
از دلایل کمبود منیزیم در بدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سبک زندگی غلط و استفاده بی رویه از کافئین و شکر در برنامه روزانه.
- استفاده نمودن از فلوراید و عنصر کلر در آب لوله کشی در نتیجه ترکیب آنها با عنصر منیزیم باعث می شود که آب مصرفی دارای میزان کمتری منیزیم نسبت به سطح نرمال خود باشد.
- بالا بودن میزان استرس در افراد.
منابع مهمی که حاوی عنصر منیزیم هستند
در دسته آجیل ها بادام، بادام زمینی، بادام هندی و همچنین کشمش جزوه منابع مهم حاوی منیزیم محسوب می شوند. موز، سیب زمینی، آووکادو، اسفناج، حبوبات، غلات، سویا، برنج قهوه ای، نان گندم، ذرت بو داده، شکلات تلخ، دانه ی کتان، دانه چیا، فندق، جو دوسر نیز دارای منیزیم هستند. همچنین شیر و ماهی سالمون در بین منابع حیوانی بالاترین میزان منیزیم را دارند.
معرفی مکمل های حاوی منیزیم
قرص جوشان منیزیم + ب ۶ فیشر فلکسان: این مکمل با دارا بودن منیزیم و ویتامین B6 می تواند در سلامت سیستم عصبی همچنین کاهش دادن گرفتگی های عضلانی کمک کننده باشد.
پودر مگترا نیچرز اونلی: این پودر کمک می کند که علائم سندروم پیش از قاعدگی بهبود پیدا کند، همچنین کیفیت خواب را بهبود می بخشد و از حملات میگرنی ممانعت می کند. در سنتز پروتئین ها و فعال نمودن آنزیم ها ایفای نقش می کند. برای درمان یبوست نیز مفید است.
ساشه مگنترا بنیان سلامت کسری: این مکمل با گرانول های حل شونده در دهان و طعم مطلوب لیمو کمبود منیزیم بدن را جبران می کند. جذب آن بسیار راحت بوده و در بخش سلامت استخوان ها نقش دارد. برای فعالیت های بدنی و همچنین دیابت و قند خون نیز کاربرد دارد.
قرص جوشان کلسیم منیزیم زینک های هلث
در ترکیبات مکمل مذکور کلسیم، روی و منیزیم به کار رفته است. با دارا بودن طعم انبه سبب تعادل الکترولیت های بدن می گردد. جهت مصرف بیماران دیابتی مناسب بوده و در شکل گیری استخوان ها تاثیر گذار است.
موارد احتیاط در رابطه با مصرف مکمل های حاوی منیزیم
- کسب اطلاعات کافی راجع به نحوه مصرف مکمل منیزیم می تواند به مصرف کنندگان در جهت بهبودی سریعتر کمک نماید.
- افراد مبتلا به بیماری های قلبی و کلیوی در نوع شدید نباید بدون دستور پزشک از مکمل های حاوی منیزیم استفاده کنند.
- مصرف بیش از اندازه این ماده معدنی سبب هضم منیزیم با مقادیر بالا می گردد، بالاخص در بیماران با مشکلات کلیوی این مسئله بسیار خطرناک می باشد و خطری بسیار جدی و تهدید کننده برای سلامتی محسوب می شود.
- استفاده بی رویه یا سر خود مکمل های منیزیوم و داروهای حاوی این ماده احتمال بروز عوارض جانبی را به دنبال دارد که مصرف کنندگان در صورت بروز هرگونه مشکل مصرف را سریعاً باید قطع کنند و به پزشک مراجعه نمایند.
- مصرف برخی از داروها در جذب منیزیم تاثیر گذار هستند مانند: آنتی بیوتیک ها، داروهای ادرار آور، داروی بیس فسفونات جهت پوکی استخوان تجویز میگردد و همچنین داروهای مربوط به درمان رفلاکس معده.
- استفاده از منابع غنی که حاوی ویتامین دی هستند هنگام مصرف مکمل های حاوی این ماده در جهت جذب بهتر منیزیم کمک کننده است. تخم مرغ، تن ماهی و پنیر همگی دارای ویتامین دی هستند که هنگام مصرف منیزیم می توان از این منابع نیز بهره برد.